In 2022 verwierf het Mondriaanhuis negen vroege werken van Piet Mondriaan uit de voormalige kunstcollectie van Johannes Esser. Wie was deze Esser? Najaar 2025 wijdt het museum een tentoonstelling aan het veelzijdige leven van deze bijzondere man, die niet alleen kunstverzamelaar was, maar ook plastisch chirurg met idealen, huisarts, ondernemer én Nederlands schaakkampioen.
In 1906 deed de Leidse arts Johannes Esser voor het eerst zijn intrede in de kunstwereld en stelde hij in slechts zeven jaar tijd een indrukwekkende collectie samen van meer dan 800 werken. Zijn verzameling omvatte tekeningen, aquarellen, olieverfschetsen en schilderijen van kunstenaars als Mondriaan, Breitner, Israëls en Sluijters. Een bescheiden selectie hiervan zal najaar 2025 in het Mondriaanhuis te zien zijn.
Johannes Fredericus Samuel Esser (1877-1946) wist in korte tijd een verrassend compleet beeld van de Nederlandse moderne kunst te verzamelen. Dit deed hij op geheel eigen wijze: door directe en vriendschappelijke relaties op te bouwen met de kunstenaars die hij bewonderde. Zo leerde hij George Hendrik Breitner en Jan Sluijters kennen als patiënten in zijn huisartsenpraktijk. Via hen kwam Esser in contact met andere talentvolle kunstenaars. In het souterrain van zijn huis organiseerde hij regelmatig bijeenkomsten, waar Piet Mondriaan, Leo Gestel en Isaac Israëls graag kwamen.
Maar kunst was niet zijn enige passie. De getalenteerde Esser was ook actief als schaker. In 1913 werd hij zelfs Nederlands kampioen, wat zijn strategisch inzicht en analytisch vermogen onderstreept.
Daarnaast maakte hij naam als pionier in de plastische chirurgie tijdens en na de Eerste Wereldoorlog. Hij ontwikkelde baanbrekende technieken om verminkte gezichten van oorlogsslachtoffers te reconstrueren – een vakgebied dat toen nog in de kinderschoenen stond. Daarbij dacht Esser verder dan de operatie: diep geraakt door het menselijk leed, droomde hij van een eiland waar oorlogsslachtoffers van de Eerste Wereldoorlog in rust en waardigheid konden herstellen. In het Mondriaanhuis wordt ook een beeld geschetst van zijn inspanningen om dit utopische idee te realiseren.
Expositie Johannes Esser – Bevlogen idealist werpt licht op het turbulente en veelzijdige leven van een gedreven kunstverzamelaar.
Te zien van 18 oktober 2025 t/m 22 februari 2026.